GÜNCEL İZLANDA SERGİLERİ: Kópavogur'da Kuzeyli Bir Müze Hikayesi
Kópavogur kentinin merkezinde yer alan Gerðarsafn Kópavogur Sanat Müzesi İzlanda’nın modern ve güncel sanata adanmış en önemli kültür kurumlarından bir tanesidir. “Gerðarsafn” kısa ismiyle anılan müze koleksiyon sergisiyle beraber yerli ve uluslararası ölçekte güncel sanat sergilerine de ev sahipliği yapar. 1994 yılında açılan müze İzlandalı kadın sanatçı Gerður Helgadóttir’in (1928-1975) anısına kurulmuştur. Kuruluş öyküsü ile ada için çok değerli olan Gerðarsafn bulunduğu kentin kültür-sanat hayatının biçimlenmesinde de öncü bir rol üstlenmiştir.
Helgadóttir, kuzeyin eşsiz güzelliklerine sahip bu coğrafyada, üç boyutlu soyut sanat ve cam sanatı ile uğraşan ilk kişi olarak tanınıyor. 1975 yılındaki vefatının ardından yakınları sanatçının 1400 adet eserini Kópavogur kentine bağışlamış. Bu bağış ise Gerðarsafn Kópavogur Sanat Müzesi'nin fikri bağlamda kuruluşunun ilk adımını oluşturmuş. Kópavogur kent yönetimi bu çok değerli hediyeyi kabul ederek sanatçının hem eserlerini korumak hem de sergilemek üzere adını yaşatacak bir müze kurmaya karar vermiş.
1975 yılında ortaya çıkan müze fikri zamanla somutlaşmaya başlamış ve 1978 yılında resmi bağlamda ilk hazırlıklar yapılmış. Müze bina tasarımı için mimar Benjamín Magnússon görevlendirilmiş. Müze planını sunan ilk çizimler 1981 yılının ilk aylarında hazırlanmış, ancak çeşitli değişiklikler nedeniyle planın onayı için yaklaşık 5 yıl beklenmiş. Müze iç mekanlarının olabildiğince esnek kullanıma uygun tasarlanmasına, sergileme alanlarının çeşitli biçimlerde kullanılabilir olmasına ve gün ışığından en verimli biçimde faydalanılmasına önem verilmiş. 17 Kasım 1986'da Gerðar Helgadóttir'in kardeşi Snorri Helgason’ın da katılımıyla müze inşaatı başlamış. 17 Nisan 1994'te törenle açılan müze bir bakıma Kópavogur kentinin kültür-sanat yaşamına sadece varlığı ile bir katkı sunmamış, açılışının ardından kent belediye meclisi çeşitli kültür merkezleri inşa etmeye karar verdiğini bildirmiş; böylece Gerðarsafn bugün Kópavogur Kent Kütüphanesi, Doğa Bilimleri Merkezi, konser salonu, kültür evleri ve bölge arşivi gibi kültür endüstrisine hizmet eden kurumlarla hareketlenen kentte öncü bir adımın nişanı olmuş.
İzlanda’da bir kadın sanatçı onuruna inşa edilmiş tek müze olan Gerðarsafn güncel sergilerinde bu özellikli yaklaşımını yansıtmayı sürdürüyor. Öyle ki müze sadece sergilerinde değil, organizasyon yapısında da bu bakış açısını sürdürerek ağırlıkla kadınların yer aldığı bir müze ekibi ile yoluna devam ediyor.
Gerðarsafn Kópavogur Sanat Müzesi koleksiyonu 4250 adet yapıtı kapsıyor. Helgadóttir’e ait önemli sayıda eserin yanı sıra koleksiyonda Barbara Árnason ve Magnús Á. Árnason’a ait 300 adet eser ve Valgerður Briem’a ait çoğu desen olmak üzere 1640 adet yapıt bulunuyor. Kalan 650 adet parça ise müze tarafından satın alınmış veya müzeye bağışlanmış eserlerden oluşuyor. Yalnızca Helgadóttir’e ait eserlerden oluşan başlı başına bir sergi ise kalıcı olarak müzenin alt katında ziyaretçilerle buluşuyor.
Bugünlerde ise Gerðarsafn “Tracing Fragments” (Fragmanların İzinde) isimli bir süreli sergiye ev sahipliği yapıyor. Daría Sól Andrews’in küratörlüğünde gerçekleşen serginin katılımcı sanatçıları: Abdullah Qureshi, Frida Orupabo, Hugo Llanes, Inuuteq Storch, Kathy Clark ve Sasha Huber. Bu sergide sanatçılar etnisitenin ve coğrafyanın kimlikle ve karakterle ilişkili olduğu hakikatini farklı biçimlerde ele alıyor. Çalışmalarının ortak noktası sömürgeci ve ırksal şiddetin tarihini araştırmak, baskı ve sahiplenme anlatılarını eleştirmek ve yeniden yazmak. Serginin amacı ise bu anlatıları incelemek ve bu konuların konuşulmasına hizmet eden bir alan yaratmak. Sanatçılar bu alanı oluştururken tarihi yöntemler olarak değerlendirilen zanaat, fotoğraf ve belgeleme eylemlerine referans veren çeşitli teknikler kullanmışlar. Böylece "Fragmanların İzinde" hem bastırılan ve yok sayılan bireylerin anlatılarına ışık tutar hem de onlara farklı sanatsal medyalar aracılığıyla kendi tarihlerini yazmalarına ve konuşmalarına olanak sağlar.
Gerðarsafn bir müze olarak sadece sergileriyle etkin bir kurum değil. Müze sergilerine paralel veya sergilerinden bağımsız düzenlediği atölye çalışmaları, sözel ve görsel etkinlikler ve buluşmalar ile kentin hem kültürel hem de sosyal yaşamında dinamik bir alanı ifade ediyor. Bu etkinliklerden kanımca en ilginci ise müzenin komşularıyla buluşmaya yönelik organizasyonları: "Komşularla Kahve" isimli bu etkinliğin amacı müzede yapılacak atölyeler, konferanslar ve diğer etkinliklere katkıda bulunmak isteyen komşular ve bireyler arasında uzun vadeli ilişkiler kurmak. Bu etkinlik, Gerðarsafn'nın çevresiyle sürekli iletişim içinde olmaya ve beraber üretmeye yönelik sürdürülebilir yaklaşımının en değerli örneklerinden biri. Öyle ki müze kentin kültür hayatını daha dinamik kılmaya yönelik çeşitli iş birlikleri yapmak ve diğer kültür kurumlarıyla ortak projeler üretmek konusunda oldukça olumlu bir tutum sergiler. Kentin kültür-sanat yaşamının önemli aktörleri olan Kópavogur'daki kültür merkezleri de her hafta sonu düzenli olarak aileler, çocuklar ve gençler için sanat atölyeleri, okumalar, konserler vb. etkinlikler düzenler; Gerðarsafn da kültür merkezlerince düzenlenen bu etkinlikler için seçilen mekanlardan biri olarak yer alıyor.
Müzenin sergi salonlarının ötesinde en değerli alanlarından biri de Gerðar Stüdyosu. Burası çocukların, ailelerin ve diğer konukların birlikte eğlenme, birlikte öğrenme ve birlikte yaratma fırsatı buldukları açık bir eğitim alanı. Gerðar Stüdyosu, Marbakka Anaokulu öğrencileriyle Helgadóttir'in çalışmaları üzerine yapılan bir atölye çalışmasında üretilen kolajlarla dekore edilmiş. Stüdyo Kópavogur'daki kültür merkezleriyle ortak bir şekilde çocuklara ve aile gruplarına yönelik çeşitli atölye çalışmaları düzenlemeye devam ediyor. Ayrıca rehberli turlarla okul gruplarını ağırlıyor, her grubun bireysel olarak yaşına ve yeteneğine yönelik daha kısa atölye çalışmaları sunuyor. Bu stüdyo ile ilgili bir başka etkinlik ise müzenin ziyaretçilerine sunduğu "el işi kutuları" etrafında biçimleniyor. Müzeye gelen her ziyaretçiye içinde çeşitli malzemeler bulunan bir kutu hediye ediliyor. Böylece ziyaretçiler sergi gezilerinden arta kalan zamanda bu kutular aracılığıyla stüdyoyu kendileri için bir üretim alanı olarak kullanabiliyor.
Gerðarsafn Kópavogur Sanat Müzesi İzlanda'da bir kadın sanatçı onuruna açılmış tek kültür kurumu. Müze geçmişi ile yalnızca Gerðar Helgadóttir'in eserlerini koruyan ve sergileyen bir alan olarak kalmamış, aynı zamanda sanatçının üretime yönelik, çok sesli ve öncü kimliğini de yapısına, etkinliklerine ve en önemlisi içinde yer aldığı kentle olan ilişkisine yansıtmış. Gerðarsafn, tıpkı bir santral gibi, Kópavogur'a sanatın enerjisini yayarak bu kuzeyli soğuk kenti sakinleri için daha sıcak ve yaşanabilir hale getirmiş.
Kaynak: https://gerdarsafn.kopavogur.is/
Comentários