İtalyan Sanatçı Boetti’nin Afgan Halılarında Dünyayı İzlemek

Londra-Mayfair’in ünlü galerilerinden Ben Brown Fine Arts bu günlerde 20. yüzyılın en önemli İtalyan sanatçılarından Alighiero Boetti’nin özgün işlemelerinden oluşan kapsamlı bir seçkisine ev sahipliği yapıyor. 29 Mayıs 2019 tarihine dek izlenebilecek Boetti sergisi farklı biçimlerde ve boyutlarda çeşitli halılardan oluşuyor.

Sanatçının yaşamından izleri ve yakın geçmişteki politik, ekonomik ve sosyal olayları desenleriyle kayıt altında tutan bu halıların öyküsü Boetti’nin Afganistan ziyaretleri sırasında ortaya çıkmış. 1971-1979 yılları arasında bir proje yapmak üzere Afgan sanatçılarla çalışmak için sıklıkla Kabil’e giden sanatçı, bu şehirde, ileride onu ifade edecek en önemli ikonik eserlerini yapmaya başlamış. Bu süreç aynı zamanda sanatçının çalışma disiplininden malzeme kullanımına ve kurguladığı “zaman”-“yapıt” ilişkisine dek birçok şeyi etkilemiş. Bugün ise Boetti’nin Afgan sanatçılarla etkileşimi sonucu ortaya çıkan bu halılar Doğu ve Batı kültürleri arasında yeni bir köprü kuruyor ve farklı bir dil önerisi getiriyor. Örneğin sanatçının Ben Brown Fine Arts’ı süsleyen duvar halıları yüzeylerinde Boetti’nin çokça sevdiği kelime oyunlarını sunmaktadır. Çeşitli boyutlarda kanvas üzerine işlenen renkli harflerden oluşan eserlerde kısa İtalyanca deyimler okunabilmektedir (Örn: Fuso Ma Non Confuso,1988).

Sanatçının ilkini 1971 yılında yaptığı halıları teknik olarak Afgan geleneğinden beslenirken, desenleri ve işlemeleri dünyaya referans vermektedir. Boetti her bir halı tasarımı esnasında, jeopolitik bağlamda, o dönemde dünyada söz konusu olan gelişmeleri konu edinmiştir. Öyle ki Afrika’daki devrimlerden Sovyetler Birliği’nin dağılmasına, Yugoslavya’daki değişimlere dek pek çok önemli olayı işleyen halılar adeta bir sanatçının kayıt tutma aracı haline gelmiştir. Ancak her bir halının tamamlanması iki yıla dek uzun bir süre aldığı için, her biri ilk orijinal tasarımından bitimine kadar, gündemdeki değişimleri de işlemiş, bir geçiş dönemini belgelemiştir.

Boetti, halı ve duvar halılarında “zaman”ı önemli tarihler ve olaylarla kaydederken, bir başka serisi olan tutto’larda sembollerin ve motiflerin sonsuz bir şekilde üst üste gelmesi ile betimler. İtalyanca’da “tutto” “hepsi” veya “herşey” anlamına gelmektedir. Boetti de bu işlemeleri uçaklar, kayakçılar vb. kendini ifade eden yüzlerce kümelenmiş imajı kullanarak, alanı adeta kendini anlatan “her şeyle” doldurarak yapmıştır. Bu çalışmalar bütününde Boetti’nin kendi dünyasını nicelendirme girişimini sunmaktadır.

Sergide yer alan küçük halı serileri ise sanatçının ölümünden (Nisan, 1994) önce yaptığı çalışmalarıdır. Boetti, Senza Titolo (1994) isimli eserine benzer 100 adet yün ve pamuk halı yapmayı planlamış olmasına rağmen, bunlardan yalnızca 11 tanesini tamamlayabilmiştir. Bu eserlerin hepsi tek bir rengin varyasyonlarından ve farklı imaj ve metinlerden oluşmaktadır; annesinin kemanı, oğlunun oyuncağı, evindeki diğer öğeler gibi Boetti’nin gündelik yaşamına dair çok sayıda obje ve Boetti’nin üretimini betimleyen geleneksel ikonografileri bu halıları süslemektedir.

Sanat üretiminde farklı gelenekleri bir araya getirme konusunda çarpıcı bir

örnek olan Boetti bu sergi ile esasında her bir kültürel dilin veya yöntemin evrensel konuları kolaylıkla ifade edebileceğini, farklılıkların birliği oluşturabileceğini ve değerli mozaikler sunabileceğini göstermiştir.